بحث های زیادی دررابطه با دلایل عقب ماندن ایران از قافله توسعه در دوران قاجار شده است و علل و عوامل زیادی برای آن ذکر گردیده که می توان همه آنها را در این عقب ماندگی دخیل دانست. اما نبود ارتباط صحیح و سازنده میان ایران و اروپا نیز یکی از مهمترین عوامل است که خلافت عثمانی به عنوان یک سد بزرگ در میان ایران و تمدن غرب نقش مهمی ایفا کرد. این پدیده همیشه در ذهن من بود اما قلمی کردن آن برایم سخت می نمود تا اینکه توصیف دقیق و خوب فریدون آدمیت در کتاب امیرکبیر و ایران را خواندم که به نظرم بهترین توصیف این پدیده است و نمی توان بهتر از آن نوشت به همین دلیل آن را به اشتراک می گذارم.
فریدون آدمیت در صص 159 و 160 کتاب امیرکبیر و ایران در خصوص عقب ماندگی ایران می نویسد:
عقب ماندگی ایران علل مشخصی داشت: تغییر راه تجارت اروپا و آسیا، هرج و مرج ی، جنگ های داخلی و خونریزی های بی حد و حساب و بیدادگری های حکومت هر کدام در آن سهمی دارد. خاصه استقرار ترکان در شبه‌جزیره آسیای صغیر عامل بسیار مهمی بود که چون دیوار چین بین ایران و دنیای غرب - که بساط دانش و حکمت و فن جدید در آنجا گسترده بود - حائل گشت.
در واقع مجرای تنفسی ایران را بست و میان ما و جهان علم و هنر نو عایق شد. حقیقت این که تسلط ترکان در آسیای صغیر از سانحه های عظیم تاریخ مدنیت شرق و غرب است. در سایه شمشیر تا قلب اروپا پیش رفتند و چند قرن با خونریزی فرمانروایی کردند اما هیچ بهره‌ای از علم و حکمت اروپا نبردند و حتی از تحولات فکری و اجتماعی بزرگی مانند رنسانس و اصلاح دین و انقلاب صنعتی و عصر روشنایی خبردار نگشتند.
سرسختی این قوم در دانش ناپذیری از شگفتی‌های تاریخ فرهنگ بشر است. حد تعقل مدنی عثمانی را در قرن هفدهم از اینجا باید شناخت که حتی فن ساعت سازی را تحریم کردند. برای این که دستگاه ساعت کار موذن مسجد را ضایع می گرداند. اما همزمان آن در ایران برای ساعت ساز فرانسوی که پیر و ناتوان گشته بود مستمری سالیانه برقرار نمودند. جیمز موریه می نویسد: هر آینه ایرانیان به اندازه ترکان با اروپا ارتباط داشتند تا حال در فنون علوم با ما برابری و رقابت می‌کردند.»
رای "فریگان" نیز همین است: اگر ایرانیان که به دانش احترام می گذارند با مغرب تماس مستقیم داشتند در راه تمدن ترقی بزرگی نصیب شان می گردید. اما مراوده آنان با اروپا قطع شد و این امتیاز به ترکان رسید که حالا هم مثل همیشه در نادانی روزگار به سر می برد.»
اروپا ,های ,ترکان ,میان ,ماندگی ,ساعت ,ایران و ,میان ایران ,کتاب امیرکبیر ,و حکمت ,امیرکبیر و
درباره این سایت